ня дзяржавай. Па заходи яе развiцця спатребiлася Сћтваренне специяльних Пасад. Плиг ВiтаСћце з'явiлiся гаспадарскi i земскi маршалак, пiсар, кухмiстр, канцлер, падчаши, падскарбi и інш. У ХV ст. билi створани Пасадена гетьмана най-вишейшага, харунжага, мечнiка, падстолiя, скарбнага i iнш. Той, хто атримлiваСћ Пасадена, як правiла, валодаСћ їй пажиццева.
У землях-абласцях пасли лiквiдациi удзельнай сiстеми централь-ную Сћладу Сћвасаблялi спачатку намеснiкi, а потим - ваяводи i старас-ти. У iх кампетенциi знаходзілася вирашенне судова-адмiнiстрацийних i ваенних питанняСћ, нагляд за гаспадаркай вобласцi. Iм падпа-радкоСћвалicя кiраСћнiкi нiжейших теритарияльних акруг - дзяржаСћ i паветаСћ. На Сћсе больш ці Менш важния и даходния дзяржаСћния пасу-ди маглі призначацца толькі феадали-шляхцічи хрисціянскае віри и Сћрадженци ВКЛ. ДзяржаСћная Пасадена разглядалася як сродак атриман-ня даходаСћ, таму буйния феадали займалі адразу некалькі Пасад. Наприклад, Ян Радзівіл у 1535 адначасова биСћ каштелянам вілен-скім, гетьманам найвишейшим, старастам гарадзенскім, маршалком Дворний, дзяржаСћцам лідскім и беліцкім.
дерло iнструмент па абмежаваннi залагодить вялiкага князя стала княская рада. Яшче МiндоСћг i Гедимiн абмяркоСћвалi важнейшия пи-таннi у колі асобі вишейшай знаці. ВiтаСћт жа, Які імкнуСћся падавіць мясцови сепаратизм, акружиСћ сябе cлужилимi людзьмi - баярамi, и толькі тимі Сћдзельнимі князямі, якія признавалі яго вяршенства.
Гарадзельская Сћнiя надавала баярству широкiя палiтичния праві i Надав ставiла вялiкага князя Сћ залежнасць пекло сябе. У адпаведнасці з привiлеям Казiмiра пекло 1447, Радзіх надавайте права вибiраць пасли смерці манарха новаго гаспадара. Вядоми Судзебнiк 1468 биСћ скла-дзен В«з князьмi i з пани-радою Нашою ВКЛ В». З випадкі частих ад'ездаСћ Казiмiра, рада пача виконваць функциi вярхоСћнай залагодить.
ПоСћнае юридичнае замацаванне ролi гаспадарскай раді як дзяр-жаСћнага органу зафiксавалi привiлеi Аляксандра Казiмiравiча пекло 1492 i Жигiмонта Старога пекло 1506 рр.. З канца ХV да сяредзіни ХVI ст. кан-чаткова зацвердзiСћся яе склад: усьо ваяводи i старасти, валинскi мар-Шалак, канцлер i падканцлер, гетьман, маршалак земскi i Дворний, пад-скарбi. З духоСћних асобі у лік пани-ради Сћваходзілі толькі 4 біскупи.
Зх агульнага складу гетага органу вилучилася так звана В«пяред-няяВ» або В«старшаВ» рада, якаючи праводзiла закрития пасядженнi i аб-мяркоСћвала Найбільший важния питаннi. У яе Сћваходзiла 5 асобі: бiскуп, ваявода i Кашталян вiленскiя, а таксамо ваявода i Кашталян трокскiя.
На пачатку ХVI ст. ясна визначилiся i паСћнамоцтви раді. Яна ве-дала дипламатичнимi дачиненнямi дзяржави, абаронай i фiнансавимi питаннямi, а таксамо Займаюсь справамi шляхецтва, кантралявала роздачу земляСћ и виконвала шераг суднових функцію. ДзяржаСћния па-сади займаліся толькi з ведів паноСћ-радних. Ні адзін дакумент не міг уступіць у сілу без дзяржаСћнай пячаткі, якаючи захоСћвалася Сћ канц-лера, и без яго подпісу. Iм жа належала i права вибару вялiкага князя. Так, билi Абрау Аляксандр Казiмiравiч (1492-1596), Жигiмонт I Cта-ри (1506-1544) i Жигiмонт II АСћгуст (1544-1572).
Палiтичная вага паноСћ-раді пача змяншацца Сћ сяредзіне ХVI ст. у сувязі з павишеннем палітичнай актиСћнасці шляхти, якаючи Сћ шкір-най зямлi княства крейди права склікаць свій сход (соймік). Спачатку Сћдзел у ім бралi прадстаСћнiкi різни Сацияльна груп - Баяр, шляхти i мяшчан. Пад канец ХV ст. на Аснова абласних соймiкаСћ паСћстаСћ агульни для Сћсiх зямель ВКЛ сойм. Манарх мусiСћ склiкаць на агульни з'езд ужо НЕ толькi Вишейш елiту - раду, альо i прадстаСћнiкоСћ усей шляхти. Вальним Сойм биСћ толькi тієї, на якi, апрача гаспадарскай ради, з'язджалiся князi, пани i Баяра з усiх зямель дзяржави.
Падобния форуми сталi звичайнимi тади, калi для вирашення дзяржаСћних питанняСћ першаступеннай важнасцi центральнай уладзе було важлива атримаць згоду зямель-абласцей. Так зрабiлi пани-рада Сћ 1492, калi спатребiлася абраць новаго манарха. Упершиню Сћ Вiльнi новаго гаспадара абiралi князi, пани i зямяне з териториi целай дзяр-жави, незалежна ад веравизнання. Пастаянна ж Сойми пачалi склiкац-ца Сћ годинник княжання Жигiмонта I Старога (1506-1544 рр..). Зх пачаткам вальних соймаСћ палiтичнае адзiнства дзяржави забяспечвалася НЕ толькi признаннем манарха, альо i удзелам прадстаСћнiкоСћ різни тери-тарияльних частак у центральним органі Сћла-ди. З 1512 була Сћве-дзену норма прадстаСћнiцтва СћпаСћнаважаних паслоСћ - Па 2 шляхцiци пекло зямлi цi Павєтьє. Князi, пани i ураднiкi запра-шалiся паiменна. Так паСћстаСћ нови палiтични iнститут - вального сойм, якi замкнуСћ сiстему органаСћ вярхоСћнай залагодить Сћ дзяржаве. А манархія з абсалютнай пера-Сћтварилася Сћ больш прагресіСћную - саслоСћна-прадстаСћнічую
6. Барацьба з крижацкай агресіяй, набегамі ардинцаСћ и суперніцтва з МаскоСћскай дзяржавай
...
