ПраСћда, некатория аСћтари, у приватнасьці пратаярей В. Пліс, признаючи "квітнеючи стан рефарматарства Сћ Літве" Сћ XVI ст., адзначалі ефектиСћния форми Сћзьдзеяньня рефарматараСћ на грамадзкую сьвядомасьць (кнігадрукаваньне, школьнае навучаньне, уласнацаркоСћная дзейнасьць ): "... яни дзейнічалі спритна, вміла, дасьведчанимі рукамі, з адданасьцю палею справе". Гети ж аСћтар лічиСћ, што "рускі" пратестанцкі Катехізіс 1562 С. Буднага - "Першай на Русі Реха заходняй Рефармациі", павінни биСћ падрихтаваць "рускі" народ нехай больш скрайніх релігійних поглядаСћ. p align="justify"> відпливаючи расейскай ерасі на фармаваньне антитринітаризму Сћ ВКЛ и ягонае распаСћсюджаньне Сћ Беларусі и ва РЋкраіне присьвечания дасьледаваньні І. МалишеСћскага и А. Лявіцкага. А. Лявіцкі приводзіць зьвесткі пра мазирскага земскаго судзьдзю Стефана Ригоравіча лову, подивимось якога, на мнение дасьледчика, билі блізкія да атеізму. Хуткае распаСћсюджаньне антитринітаризму Сћ ВКЛ аСћтар тлумачиць критим, што "зярняти гетага вученьня там ужо даСћно існавалі". p align="justify"> Непапулярнасьць Рефармациі Сћ сялянскім асяродзьдзі Польшчи и ВКЛ адзначаСћ П. Жуковіч. Гістория рефармацийнага руху Сћ Речи Паспалітай Знайшла палі адлюстраваньне Сћ Працюю прадстаСћніка ліберальнага кірунку М. Кареева. Ен зьвяртае Сћвагу на насьпелую неабходнасьць надаць дасьледаваньням навукови характар. На яго мнение, польскія гісторикі адриваюць вивученьне Рефармациі Сћ Польшчи пекло вивученьня рефармацийнага руху Сћвогуле Сћ ЕСћропе. У абагульняльнай ПРАЦІ расейскага гісторика Дзьм. Цьвятаева (даречи роднага дзядзькі Мариня Цьвятаевай) асьвятляецца гістория пратестантизму Сћ Расеі, разглядаецца праваслаСћная палемічная літаратура (у приватнасьці скіраваная супраць пратестанцкіх "ерасяСћ" у Польшчи и ВКЛ). Расейской гістарияграфія канца ХІХ - пач. ХХ стст. виразна адлюстравала Сћ сабе як реакцийния імперскія, так и прагресіСћния демакратичния тенденциі. Разьвіцьце нациянальна-демакратичнага руху прицягнула Сћвагу некатора знакамітих медиявістаСћ да праблемаСћ узаемадзеяньня Рефармациі з духовай Культурал Беларусі XVI ст. p align="justify"> У білоруський пасьляревалюцийнай гістарияграфіі гістория Рефармациі Знайшла палі адлюстраваньне Сћ Працюю У. Пічети, Які дасьледаваСћ сацияльния и палітичния витокі білоруського Адрадженьне. У. Піечта висока аценіваСћ асьветніцкую и гуманістичную дзейнасьць С.Буднага і В. Цяпінскага, альо пазьней істотна диференцаваСћ палі подивимось. На мнение У. Пічети, дзейнасьць С. Буднага падривала релігійния традициі білоруського и Сћкраінскага народаСћ, што садзейнічала іх палянізациі, рефарматари "признавалі нармалевимі існия феСћдальна-пригоньніцкія адносіниі". Дасьледчик забиСћся плиг гетим, што менавіта Сћ речишчи білоруска-літоСћскай Рефармациі XVI ст. праявіліся таксамо и Сацияльна-радикальния тенденциі, скіравания супраць феСћдальних парадкаСћ грамадзтва. Фактам вялікага гісторика-культурнага значеньня ен признаваСћ нясьвіскія кірилічния вид...
