Вёска калечполле
Страшну трагедию перажилі и жихари в. Калечполле. Яни таксамо билі звязана з партизанамі. Вёска була своеасаблівим перавалачним пунктам для партизан 1-й бригади імя Суворава. Жихари забяспечвалі лясних салдат вопраткай, пяклі ім хліб, варилі їжаку, дзяліліся апошнім. Многія па заданні прабіраліся ў варожия гарнізони, приносілі адтуль каштоўния звесткі.
Фашисти некалькі разоў уриваліся ў вагомі и шкірного раз пакідалі пасли сябе кривави слід. У дерло раз яни сагналі ўсіх мужчин, адабралі «падазроних» и тут жа за стадолай расстралялі. Загінулі ў тієї дзень Сцяпан Ціманоўскі, Петро Круцько, Васіль Валасевіч, Фама Гіль з синамі Пятра и Васілём. Гітлераўци яшче з живих сцягвалі адзенне, абутак, дабівалі паранених.
Гета биў толькі пачатак. У 1943 за сувязь з партизанамі ариштавалі Мікалая Валасевіча. Яго потим павесілі ў Полацку. Загінулі пекло куль фашистаў яшче дві сини Гіля - Уладзімір и Іван.
У маі 1944 карнікі зноў акружилі вёску. Усіх людзей сагналі ў дзве хати, Надав НЕ далі апрануцца. Амаль суткі трималі зачиненимі. Маладзейших пагналі на катаргой ў нямеччину, а старейших - у канцлагер у в. Зябкі. Вки дні гаспадарилі фашисти ў Калечполлі. Яни забралі ўсё. Раскапалі схаванае збожжа и адзенне. Пакідаючи вёску, спалілі яе дашченту. Калечполле перастала існаваць.
Толькі пасли визвалення людзі пачалі вяртацца на папялішчи, якія НЕ паспелі яшче зарасці. Мужчини ў гети годину билі на Фронц. А жанчини, падлеткі, састарелия капалі ями пад зямлянкі, расчишчалі месцев пад будучия дами. Праз дві гади на пажаришчах забялелі першия Зруб. Вёска пача жиць Нанава, адбудоўвацца. Вярнуліся франтавікі. Хутка стварилі калгас.
Вёска латишів
У красавіку 1944 р у сами розпал блакади Полацка-Лепельскай партизанскай зони, в. Латиші була спалена. З 17 даваенних хат не застали ні адной, а яе жихароў, ях заложнікаў, накіравалі на партизанскія міни ...
3 успамінаў Ніни Антонаўни Лотиш, урадженкі в. Латиші
Ужо некалькі дзён вагома жила ў тривозе. Ніхто НЕ думаў, што пача ўбірацца ў сілу Вясна и треба дбаць пра Зямля. Нам було зусім НЕ да гетага. Вёска ніби вимерла. Хати пакінулі апошнія партизани, з ІМІ пайшлі и ўсе Наші мужчини, хто міг тримаць у руках зброю. А нам з дзецьмі куди було рухацца? Вось и сядзелі, чакалі, што будз далей. Шкірні сабраў клунак з самим неабходним на тій випадак, калі давядзецца ўцякаць пекло карнікаў. Ноччу НЕ спалі, баяліся, каб НЕ прийшлі знянацку. I вось дачакаліся. Пад ранак прибегла сястра Зіна з суседняй вескі. Яна ледзьве стаяла на нагах. «Чакайце« гасцей », нашу вёску ўжо акружилі», - вимавіла яна. Я разам з дзецьмі забрались на вуліцу. На ўскрайку вёскі ўжо сабраліся жанчини з дзецьмі. Ми хуценька накіраваліся па дарозе, што вяла ў густі ліс. Прайшлі зусім нямнога, як убачилі карнікаў, яни ішлі прама на нас. Фашисти павярнулі ўсіх у вёску. Далею не пам'ятаю, як зноў апинулася ў свае хаце. Толькі зграю и дзіўлюся сама сабе-чаго я зноў тут. Мабиць, без памяці пекло страху була. Пам'ятаю, фашист распароў саламяни матрац, паднёс да яго заналку ... Потим усіх сагналі на Вига. А хати ўжо гараць, толькі глядзім шкірних на палю, запамінаем. Пагналі нас у бік лісу. Ддя чаго? Калі на расстрел, то чаму НЕ ў вёсци? А яни ўсё падганяюць нас - хутчей, хутчей. Адзін карнік падняў з дарогі вялікі сук и на суседка Ядвігу з ім. Яна, як падкошаная, впала. Та яе кінуліся дзве дачкі, іх таксамо пачалі біць. I РАПТ як ірване непадалёк пекло мяне - спрацавала Першів партизанская міна. На месцев фурманкі з гітлераўцамі - слуп зямлі. Паслися гетага яни зусім азвярелі. Примусілі нас узяцца за рукі и так пусцілі ў некалькі радоў па дарозе. Я ішла з краю ў першай шарензе. Феліка, яму було паўгода, тримала на руках. А старейшия, Мечик и Геня, за мяне ўчапіліся. Ішлі ми моўчкі, ніби ў сні. Ішлі прама на смерць. Приціхлі и гітлераўци, Надав баяцца перасталі. Некатория жанчини, у каго гаспадари билі ў партизанах, ведалі, што праз паўвярсти пачнецца міннае поле, якім атрад ахоўваў падиходи да сваіх пазіций. Вось так ми и ішлі, усьо бліжей и бліжей да свае смерці. I думаць НЕ думалі, што за намі з узгорка сочаць з акопаў партизани, Наші мужі и Братта. А яни пераживалі за нас, №таксама пекло страху памярцвелі. І страляць НЕ маглі, бо ми побачим, як жа було памагчи нам? Не відаю, што сгалагя са мною, мусіць сілу и розум придавалі дзеці - Дужа хацелася, каб яни жилі.Я нечакана для сябе закричала; «Баби ўлева, далей міни», и кінулася з дзецьмі ў канаву. Людзей ніби змяло з дарогі. Гітлераўци и зрабіць нічога НЕ паспелі, яшче НЕ апамяталіся, а тут па іх давай Наші паліваць. А ми ў ямах, пад древамі ляжалі и живия, и мертвия. Я сваім целам прикрила дзяцей, а Головата баюся падняць - што будз, то и ...
