кіх вучилішчах налічвалася каля ТИСЯЧ Чалавек. Існавалі таксамо гімназіі духоСћних орденаСћ, ці "гімназіяльния вучилішчи". Гетия навучальния Сћста-нови каристаліся папулярнасцю и садзейнічалі распаСћсюджванню каталіцизму. Па патрабаванні ордена езуітаСћ у 1812 імператарЬ Аляксандр 1 даСћ згоду на заснаванне на базі езуіцкага калегіума Полацкай езуіцкай академіі з прав вишейшай свецкай навучальнайй встановити - універсітета. Академія з'яСћлялася таксамо центрам асо.Л бай навучальнай акругі, якой падпарадкоСћваліся навучальния Сћста-нови езуітаСћ, што існавалі на тій годину у Расійскай імггериі. У 1820 Полацкая езуіцкая академія була закрита. p> Дзейнічалі на Беларусі таксамо царкоСћнаприходскія школи І манастирскія вучилішчи.
У 1828 биСћ видадзени нови статут навучальних устаноСћ. За-місць адзінай сістеми пераемна звязане паміж сабой типаСћ шкіл, створанай паводле Статуту 1804 р., уводзіліся дзве сістеми, сфарміравания па саслоСћним принципе: адна з іх павінна була даваць елементарну Адукация для ніжейших саслоСћяСћ (приходскае вучилішча з 1 - 2 гадамі навучання, затим трохгадовае павятовае вучилішча), інша - сяредняй и вишейшай адукациі - пераважна для дваран (дамашняе навучанне, сямігадовая гімназія, універсітет).
пасли падаСћлення паСћстання 1830 - 1831 рр.. урадавая палітика Сћ заходніх губерній Карен чинам змянілася: узмацнілася барацьба супраць паланізациі, за паширенне рускаго Сћпливу на білоруських землях. Важлива роля Сћ гета справе адводзілася навучальним уста-новам. У 1832 биСћ закриті Віленскі універсітет як рассаднік антирускіх ідей и настрояСћ. Спачатку Сћ навучальних установах Віцебскай и МагілеСћскай губерняСћ, а криху пазней - Мінскай и Гро-дзенскай уводзілася навучанне на рускай мове. Дадаткова для Сћсіх навученцаСћ прадугледжваліся "літаратурния гутаркі "на рускай мове.
Пашираліся свецкія форми адукациі. Замести царкоСћнаприходскіх шкіл адкриваліся Народния вучилішчи. Усведамляючи тое, што каталіцкая царква з'яСћляецца апорай польскага патриятичнага руху Сћ краі, залагодить прималі Захадите да змяншення яе Сћпливу. Абвешчанае Сћ 1839 Полацкім царкоСћним Сабор аб'яднанне уніяцкай царкви з праваслаСћнай привяло да закрицця каталіцкіх манастироСћ и іх на-вучальних устаноСћ. Манастирскія вучилішчи пераСћтвараліся Сћ гімназіі. p> У Першай палового XIX ст. на Беларусі Сћзніклі школи 1 приватния пансіени для дзяСћчинак. Яни знаходзіліся на Ступені Пачатковая вучилішч. ДзейнічаСћ шераг гімназій: Гродзенская, Мінская, Слуцька, Пінская, Навагрудская, Віцебская, МагілеСћская, Мазирская, 2 прагімназіі - Свіслацкая и Маладзечанская, 5 аднакласних и 9 Трох-класних дваранскіх вучилішч.
Напяредадні школьнай реформи 60-х гадоСћ Білорусь налічвала 576 навучальних устаноСћ усіх типаСћ: 12 сяредніх, 45 няпоСћних сяредніх, 45 приватних и дзяржаСћних жаночих вучилішч, 21 духоСћнае вучилішча и 453 пачатковия школи. Ва Сћсіх школах навучалася каля 17 тис. Чалавек.
Узнікалі прафесійния навучальния Сћстанови. 3 канца 30-х гадоСћ плиг гімназіях адкриваліся агранамічния и агратехнічния курси, зем-лямерна-таксатарскія класи, а Сћ 1840 пача дзейнічаць Гори-Горацкае земляробчае вучилішча. У 1848 на базі яго биСћ створани Гори-Горацкі земляробчи інститут - дерло НЕ толькі на Беларусі, альо и Сћ Расіі Вишейшая агранамічная навучальная Сћстанова, важливі навукови и культурніші центр Беларускага краю. Вишейш Адукация юнакі Беларусі маглі атримаць у Віленскім універсітеце, а пасли яго закрицця - у МаскоСћскім, Пецярбургскім, КіеСћскім універсітетах. Тут светапогляд білоруських юнакоСћ фарміраваСћся пад уздзеяннем рус-кай філасофіі, літаратури, рускаго визваленчага руху, кантактаСћ з ревалюцийнимі демакратамі. Студентам Пецярбургскага універсітета биСћ Кастусь КаліноСћскі.
ПераСћтваренні Сћ галіне адукациі, нягледзячи на іх саслоСћна-класави характар, усьо ж садзейнічалі адкриццю на Беларусі нових навучальних устаноСћ, павеліченню колькасці вучняСћ, развіццю асвета сярод моладзі, павишенню яе культурнага СћзроСћню. Аднако гета дати-чилася Сћ асноСћним ніжейшай и сяредняй Ступені адукациі. Пасли падаСћлення паСћстанняСћ 1830 - 1831 рр.. и 1863 - 1864 рр.., закрицця Віленскага універсітета, а пазней и Гори-Горацкага земляробчага інститута Білорусь не крейди сваіх Вишейш навучальних устаноСћ.
Вивученне гісториі, етнаграфіі, фальклору беларусаСћ. Білорусь-сазнаСћства - Частка славістикі. Дерло палового XIX ст. - Година узнікнення навуковага беларусазнаСћства. Вивученне Беларусі ажиццяСћлялі Расійская академія навука, Рускае геаграфічнае тава-риства, Віленскі універсітет, МаскоСћскае тавариства аматараСћ стара-житнасцей расійскіх, створания па ініциятиве Я.Тишкевіча Віленскі музей старажитнасцей и Віленская археалагічная камісія.
Гісторию, етнаграфію, фальклор беларусаСћ яшче Сћ 1780 пача вивучаць експедиция рускаго академіка І.І. Ляпехіна. Гета було знаемства рускіх вучоних з Беларуссией пасли далучення яе да Расійска...
